Artikel: Vijf vragen over psychomotorische kindertherapie

Kinderen met probleemgedrag kunnen door middel van psychomotorische kindertherapie (PMKT) nieuwe, positieve ervaringen opdoen op fysiek, emotioneel, sociaal en cognitief niveau. Verder kunnen kinderen leren om negatieve gebeurtenissen of gevoelens op de juiste manier te verwerken. Dit keer gaan we over deze therapie in gesprek met Wilma Brands-Zandvliet.

Binnen haar werk als fysiotherapeut ontdekte Wilma Brands-Zandvliet dat een fysiotherapeutische behandeling van kinderen met gedragsproblemen de toestand van hun lichaam en het bewegen verbeterde, maar ze ervoer ook dat het ‘lastige gedrag’ van de kinderen in stand bleef. Al zoekende kwam zij in 1989 terecht bij de post-hbo-opleiding tot psychomotorisch kindertherapeut. Daar leerde ze dat het lijf en bewegen konden worden ingezet ter verbetering van de ontwikkeling en in het bijzonder van het emotionele en sociale gedrag van kinderen.

Vraag 1: Wat is psychomotorische kindertherapie (PMKT)?

PMKT is een behandelwijze voor kinderen die vastlopen in hun ontwikkeling en dit uiten in probleemgedrag. Zij kunnen niet anders dan in bepaalde situaties angstig, star, boos, ongecontroleerd of somber reageren. Simpelweg omdat ze zich niet anders kunnen uiten. PMKT is erop gericht de gedragskeuzevrijheid terug te geven aan het kind. Dit gebeurt door kinderen gericht te laten spelen, door ze te leren hoe ze hun stress kunnen reguleren, door ze te helpen bij het verwerken van emoties en door hen ander gedrag ‘te laten ervaren’. De therapeut heeft daarbij keuze uit: bewegen, lichaamsgerichte oefeningen, spel, muziek, ritme en creatieve materialen. De therapeut zet het middel in waarmee het kind zich al bewegend en spelend het beste kan uiten. Zo krijgt het de kans om nieuwe ervaringen op te doen. Samenwerking met ouders en anderen uit de leefomgeving van het kind zorgen ervoor dat ouders en kind weer op eigen kracht verder kunnen gaan.

Vraag 2: Hoe werkt dat: gedrag veranderen?

Wetenschappelijk onderzoek van de Britse psychotherapeut Philippa Perry heeft aangetoond dat zowel onze genetische constitutie (je talenten), de leefomgeving en de ervaringen die we opdoen, van wezenlijk belang zijn voor ons gedrag. Ons brein is het orgaan dat verantwoordelijk is voor ons gedrag. Ervaringen die een mens opdoet, bepalen welke verbindingen in de hersenen worden gelegd. Deze verbindingen vormen patronen die bepalen hoe we reageren op situaties. Soms is het nodig om bepaalde patronen (gedrag) te veranderen of bij te stellen, omdat het gedrag in nieuwe situaties niet meer adequaat blijkt en voor onbegrip of irritatie in de omgeving zorgt. Onderzoek ondersteunt het idee dat psychische functies, waaronder denken en voelen, zich ontwikkelen in een affectieve (liefdevolle)relatie. De psychomotorisch kindertherapeut zal zich binnen een veilige, affectieve (liefdevolle)relatie, die hij of zij opbouwt met het kind, richten op het teweegbrengen van veranderingen in de manier waarop het kind zichzelf beleeft en omgaat met de wereld om zich heen.

Vraag 3: Wanneer wordt PMKT ingezet?

Kinderen tot 14 jaar met probleemgedrag kunnen bij de psychomotorisch kindertherapeut terecht wanneer zij bijvoorbeeld vastlopen in hun ontwikkeling door een stoornis, zoals AD(H)D, autismespectrumstoornissen, hechtingsproblematiek en angststoornissen, of als gevolg van een traumatische gebeurtenis in hun leefomgeving, zoals ziekte, verlies, scheiding of seksueel misbruik. Het probleemgedrag kan zich op verschillende manieren uiten. Onder meer in bewegingsgedrag zoals problemen met motorische basisvaardigheden (onhandig gedrag), te weinig lichaamsbesef, overbeweeglijkheid, passiviteit (eventueel leidend tot obesitas) of problemen met de fijne motoriek en schrijfproblemen. Ook sociaal-emotioneel gedrag kunnen problemen ontstaan, zoals agressief of teruggetrokken gedrag, moeilijk contact maken of onderhouden met anderen, (faal-)angst, negatief zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen, emotieregulatie problemen en/of problemen in de sociale omgang. Cognitief kunnen ook belemmeringen ontstaan, zoals aandachts- en motivatieproblemen, planningsproblemen, impulsiviteit en/of informatieverwerkingsproblemen. Wanneer de problematiek van het kind ernstig of complex is, vindt de PMKT plaats binnen een multidisciplinaire behandelsetting.

Vraag 4: Welke opleiding heeft een psychomotorisch kindertherapeut?

Om psychomotorisch kindertherapeut te worden, is er de 3-jarige (parttime) post-hbo-opleiding tot psychomotorisch kindertherapeut te Utrecht. Naast therapeutische vaardigheden sta je ook stil bij jezelf en je eigen ontwikkeling en persoonlijke leerdoelen. Tot de PMKT-opleiding worden studenten toegelaten die in het bezit zijn van minimaal een afgeronde hbo-opleiding die aansluit op de doelstellingen van de PMKT-opleiding.

Vraag 5: Wanneer is PMKT succesvol?

De therapie is geslaagd wanneer het kind weer lekker in zijn vel zit, wat zichtbaar is in het gedrag. Het kind heeft meer zelfbesef en zelfvertrouwen, een positiever zelfbeeld en is beter in staat zijn/haar emoties te reguleren. Ook kan het weer voldoende meedoen in de omgang met leeftijdgenootjes en groeit het weer verder in zijn ontwikkeling. Ouders of verzorgers voelen zich weer voldoende in staat om, samen met het kind, op eigen kracht verder te kunnen.

Wilma Brands-Zandvliet studeerde PMKT in Breda. Zij werkt sinds 25 jaar als zelfstandig psychomotorisch kindertherapeut, waarbij zij zich speciaal interesseert voor kinderen met hechtingsproblemen. Zij is betrokken bij de ontwikkeling van PMKT, zowel binnen de opleiding als in de Nederlandse Vereniging voor Psychomotorische Kindertherapie. Ook is zij leerkracht aan de PMKT-opleiding en schreef zij samen met Anjolan Eisenga-Oppenoorth het boek Psychomotorische kindertherapie - een theoretische onderbouwing. Meer informatie: www.bewegenderwijs.com

Bron: Tijdschrift Medisch Dossier